Gayashan Weerasinha
මෑතක දී ඇතිවුණු කොරෝනා වෛරසය පැතිරී යෑමත් සමග ඒ පිළිබඳ බොහෝ කතාබහ ඇතිවුණා. මේ ලිපිය ලියවෙන්නේ ඒ රෝගී තත්ත්වය ඇතුළු තවත් රෝගාබාධ බොහොමයකට වගකිව යුතු වෛරසයන් ගැන යි.
වෛරස යනු
වෛරස යනු ව්‍යාධිජනකයක් කාණ්ඩයක් වන අතර ඒවා සාමාන්‍යයෙන් බැක්ටීරියාවලට වඩා බෙහෙවින් කුඩා ය. ධාරක ශරීරයෙන් පිටත දී ප්‍රජනනය කිරීමට ඔවුන්ට හැකියාවක් නැත.
වෛරස, බෝවන රෝගයන්ට ප්‍රධාන හේතුවක් ලෙස ප්‍රසිද්ධියක් උසුලයි. මේ දිනවල පැතිර යන නව කොරෝනා වෛරසය, බටහිර අප්‍රිකාවේ 2014 ඉබෝලා වසංගතය, සහ 2009 A H1N1/ සූකර උණ වසංගතය (ගෝලීය වශයෙන් පැතිරී යාම) ඔබගේ මතකයට එනු ඇත. එවැනි වෛරස වෛද්‍ය වෘත්තිකයින්ගේ ප්‍රධාන සතුරන් වන නමුත්, ඔවුන්ගේ අනෙක් අය පර්යේෂණ මෙවලම් ලෙසත් උපකාරී වේ.
බැක්ටීරියා හා සසඳන විට වෛරස බොහෝ කුඩා ය.
ඩිජිටල් ලෙස වර්ණ ගැන්වූ මෙම රූපයෙන් සම්ප්‍රේෂණ ඉලෙක්ට්‍රෝන අන්වීක්ෂයක් යටතේ H1N1
ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා වෛරසය පෙන්වයි.
2009 දී මෙම වෛරසය (එවකට සූකර උණ ලෙස හැඳින්වේ) වසංගතයක් ඇති කළ
අතර ලොව පුරා පුද්ගලයින් 20000ක් මිය ගොස් ඇතැ යි විශ්වාස කෙරේ.
(රූපය: ජාතික අසාත්මිකතා හා බෝවන රෝග පිළිබඳ ආයතනය (NIAID))
1892 දී, රුසියානු විශ්වවිද්‍යාල සිසුවෙකු වූ දිමිත්‍රි ඉවානොව්ස්කි, ඕලන්ද ජාතික ක්‍ෂුද්‍ර ජීව විශේෂඥ බෙයිජරින්ක් සහ තවත් අය විසින් කරන ලද අත්හදාබැලීම් මඟින් පෙන්වා දුන්නේ බැක්ටීරියා නොවන, ඉතා කුඩා ව්‍යාධිජනකයක් පවතින බව යි. කිසිවෙකුත් ඇත්ත වශයෙන්ම වෛරසයක් දැකීමට තවත් දශක කිහිපයක් ගතවිය. සායනික ක්ෂුද්‍රජීව විද්‍යා සමාලෝචන සඟරාවේ 2009 දී පළ වූ ලිපියකට අනුව, 1931 දී ජර්මානු විද්‍යායින් වන අර්නස්ට් රුස්කා සහ මැක්ස් නොල් විසින් ඉලෙක්ට්‍රෝන අන්වීක්ෂය නිපදවූ අතර, පළමු වරට දුම්කොළ මොසයික වෛරසය එමඟින් පරීක්ෂා කොට ඇත.
ව්‍යුහය
සියළුම වෛරස තැනෙන ප්‍රධාන අංගයන් කීපයකි. ඒ, ඩී.එන්.ඒ. හෝ ආර්.එන්.ඒ (ඕනෑම වෛරසයකට තිබිය හැක්කේ මින් එක් වර්ගයක් පමණි), සහ ප්‍රෝටීන ආවරණයකි. ඇතැම්වායේ ප්‍රෝටීන ආවරණයට පිටින් ලිපිඩමය කවරයක් ද තිබේ.
ඔස්ටින්හි ටෙක්සාස් විශ්ව විද්‍යාලයයේ අණුක ජෛව විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්යවරයකු වන ජැකලින් ඩඩ්ලි පැවසුවේ “වෛරසයක් යනු පරපෝෂිතයෙකු වන අතර එයට ධාරක සෛලයක ප්‍රතිවර්තනය කිරීම (තමාගේ පිටපත් සෑදීම) අවශ්‍ය වන බව” යි. එයට හේතුව ධාරක සෛලයක ඇති සංකීර්ණ ජෛවීය ක්‍රියාවලිය වෛරසයක නොමැති වීම යි. “ධාරක සෛලීය යන්ත්‍රෝපකරණ මඟින් වෛරසවලට ඔවුන්ගේ ඩී.එන්.ඒ. වෙතින් ආර්.එන්.ඒ. නිපදවීමට ඉඩ ලබා දේ. ධාරක සෛලයක් තුළ ව්‍යධිජනනය නොකරන, නිදහස් අවස්ථාවක පවතින වෛරසය විරියෝනයක් ලෙස හඳුන්වයි.
ක්‍රියාකාරීත්වය
වෛරසයේ හෝ වෛරසයන්හි මූලික කාර්යයභාරය වන්නේ එහි ඩී.එන්.ඒ හෝ ආර්.එන්.ඒ ජෙනෝමය ධාරක සෛලයට ලබා දීම යි. එවිට ධාරක සෛලයට ජෙනෝමය ප්‍රකාශ කිරීමට (පිටපත් කිරීමට හා පරිවර්තනය කිරීමට) හැකි වේ.
පළමුව, වෛරස සත්කාරක ශරීරයේ අභ්‍යන්තරයට පිවිසිය යුතු ය. ශ්වසන මාර්ගය සහ විවෘත තුවාල වෛරස සඳහා දොරටු ලෙස ක්‍රියා කළ හැකි ය. සමහර වෛරස කෘමීන්ගේ සිරුරු තුළට ගමන් කර කෘමීන් දෂ්ට කිරීමෙන් පසු ධාරකයාගේ ශරීරයට ඇතුළු වේ. “සෛලයේ අණුක ජීව විද්‍යාව, 4 වන කලාපය” (ගාර්ලන්ඩ් සයන්ස්, 2002) හි කතුවරුන්ට අනුව, එවැනි වෛරස කෘමීන් හා ධාරක සෛල යන දෙවගය තුළම ප්‍රතිවර්තනය කළ හැකි අතර, ඒවා එකින් එක වෙනස් වේ. කහ උණ සහ ඩෙංගු උණ ඇති කරන වෛරස ඊට උදාහරණ වේ.වෛරස පසුව ධාරක සෛල මතුපිටට සම්බන්ධ වේ.
වෛරසයක් ධාරක සෛල මතුපිටට බන්ධනය වූ පසු, එය ධාරක සෛලයේ පිටත ආවරණය හෝ පටලය හරහා ගමන් කිරීමට පටන් ගත හැකිය. විවිධ ඇතුල්වීම් ක්‍රම තිබේ.
ශරීරය ඇතුළට ගිය පසු, වෛරස ඔවුන්ගේ ජාන මුදා හරින අතර සෛලය අභ්‍යන්තරයේ විවිධ කොටස් කඩාකප්පල් කිරීම හෝ පැහැර ගැනීම සිදු කරයි. වෛරස ජාන මඟින් ධාරක සෛල සෘජුවම වෛරස ප්‍රෝටීන නිපදවීමට යොමු කරයි (බොහෝ විට ඕනෑම ආර්.එන්.ඒ හා ධාරක සෛලයට භාවිතා කළ හැකි ප්‍රෝටීනවල සංශ්ලේෂණය නතර කරයි). අවසානයේ දී වෛරස, ධාරක සෛලය විනාශ කරගෙන ඒ තුළින් පිටතට පැමිණ, ධාරකයාගෙන් ද පිටවී පැතිරීම සිදු කරයි. නිදසුනක් වශයෙන්, සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාවෙන් පෙළෙන විට එක් කිවිසුමක දී රයිනෝ වයිරසය හෝ කොරෝනා වයිරස් අංශු අඩංගු බිඳිති 20,000ක් පිටතට විසිරේ. සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව පැතිරීමට අවශ්‍ය වන්නේ එම බිඳිති ස්පර්ශ කිරීම හෝ හුස්ම ගැනීම යි.
වෛරස රෝග වැළැක්වීමට
වෛරස රෝග වැළැක්වීමට කාර්යයක්ෂම සනීපාරක්ෂක පහසුකම්, ඵලදායී අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම, පිරිසිදු ජලය භාවිතය, සහ පුද්ගලික පිරිසිදුකම වැනි සනීපාරක්ෂක ක්‍රම අනුගමනය කළ යුතු ය. එමඟින් බොහෝ වෛරස රෝග පැතිරීම වළක්වා ගත හැකිය. එන්නත් මඟින් සක්‍රීය ප්‍රතිශක්තිකරණය (ප්‍රතිදේහ සංශ්ලේෂණය සහ ප්‍රතිශක්තිකරණය ලබා දෙන ප්‍රතිදේහජනක අඩංගු සූදානම) උග්‍ර බෝවන වෛරස මඟින් ඇති වන පොදු වසංගත වැළැක්වීමට ප්‍රයෝජනවත් වේ.
